سالگرد کشته‌شدن ژینا (مهسا) امینی A Year after Jina (Mahsa) Amini was killed

یک روز پس از اینکه حسنی مبارک در ۱۲فوریهٔ ۲۰۱۱ وادار شد از قدرت کناره‌گیری کند، درهای دانشگاه آمریکایی قاهره (AUC) به روی دانشجویان باز شد. از استادان دانشگاه دعوت شده بود درس‌هایی برای تدریس برنامه‌ریزی کنند که دربارهٔ وجوه مختلف انقلاب مصر باشد. یکی از این درس‌ها «ترجمهٔ انقلاب» بود و دانشجویانی در آن شرکت کردند، از بافتارهای فرهنگی و زبانی متفاوتی بودند. نقطهٔ اشتراک آن‌ها اما این بود که آن زمانهٔ انقلابی مصر را در میدان تحریر تجربه کرده بودند و مشتاق بودند آن را ترجمه کنند. از دل آن کلاس کتابی درآمده است با عنوان «ترجمهٔ انقلاب مصر».

به نوشتن از چند نکته از مقدمهٔ کتاب بسنده می‌کنم و در یادداشت‌های بعد بیشتر برایتان خواهم نوشت.

اول، سامیه مِحرِز در مقدمه‌اش بر کتاب با عنوان «ترجمهٔ انقلاب: متنی با پایان باز» می‌نویسد به ترجمهٔ انقلاب در دورانی که هنوز در جریان است، اشاره می‌کند. او معتقد است ترجمهٔ انقلاب متنی نویسا، به تعبیر بارتی، و با ابتدا و انتهای مشخص نیست. متن و ترجمهٔ انقلاب در حال رخداد، هر دو روایت‌های در حال نوشته‌شدن‌اند.

دوم، او به اهمیت نقش ترجمه و مترجم اشاره می‌کند و از سوزان بسنت نقل می‌کند که ترجمه امروزه فرایند چانه‌زنی میان متن‌ها و بستر‌هایشان شناخته می‌شود، فرایندی که تمام تبادلاتش را مترجم رقم می‌زند. در واقع او موضوع همیشه مهم «عاملیت» مترجم در تولید متن ترجمه و مسئلهٔ ترجمه به‌مثابه تعبیری از متن اصلی را پیش می‌کشد.

سوم، او مشارکت‌کنندگان در نوشتن کتاب را مسافرانی می‌داند میان زبان‌ها و متن‌ها و فرهنگ‌ها که «منطقهٔ ترجمانی»‌ای* که در آن قرار دارند، نه‌تنها خنثی نیست، بلکه مملو از سیاست‌ها و ایدئولوژی‌هایی که این مسافران با خود به آن منطقه می‌آورند. بنابراین، او چالش اصلی مترجمان این پروژه را ترجمه‌کردن در فضای بینابینی زبان و فرهنگ و بستر مبدأ و مقصد نمی‌داند. چالش اصلی فهم و به‌توافق‌رسیدن بر سر آن سیاست‌های موجود در آن فضای بینابینی است که از پیش در روابط قدرت میان زبان‌ها و فرهنگ‌ها تعیین شده‌اند. مترجمان این پروژه، مبتنی بر این آگاهی، فضای سومی ایجاد کرده‌اند تا در آن بتوانند، ورای دوگانه‌های متعارض رایج اینجا-و-آنجا و خود-و-دیگری و اصل-و-کپی، ترجمه کنند.

چهارم، او هشت فصل این کتاب را ترجمه‌ای پرمایه* از انقلاب مصر معرفی می‌کند، ترجمه‌ای از متنی با پایان باز که کار مترجم در آن انتقال روایت‌ها و لایه‌های انقلاب از میان مجموعه‌ای پیچیده از روابط دیالکتیک با متن‌های دیگری است که خارج از مرزهای آن هستند.

به‌مرور و در هشت یادداشت، هشت فصل کتاب را اینجا با شما به‌اشتراک می‌گذارم. هدفم اما جلب نظر شما به اهمیت نقش ترجمه در خیزش/جنبش/انقلاب #ژینا است. اگر دیر نباشد، گمانم زمان آن است که پرسش‌های بسیاری فکر کنیم. ما عاملان و مترجمان در ترجمه‌های فارسی، انگلیسی، آلمانی یا... با شعارهای کردهای ایران چه کردیم؟ با «ژینا گیان تۆ نامری ناوت ئەبێتە ره‌مز» چه کردیم؟ با ژن، ژیان، ئازادی؟ با دیوارنوشت‌ها؟ با مطالبات بلوچ‌ها و کردها؟ ما با ایدئولوژی‌هایمان در فرایند ترجمهٔ این تجربهٔ پرآشوب مشترکمان با هم چه کرده‌ایم؟ با زنان؟ با جامعهٔ کوییر؟ با کارگران؟ ما کجای «منطقهٔ ترجمانی» و بر تریبون کدام ایدئولوژی ایستاده‌‌ایم؟ بعد از آن، مترجمانی که ما را خارج از این تجربهٔ متشرک ایرانی ترجمه کرده‌اند، با ما چه کرده‌اند؟ اخباری که از ما در آمریکا، انگلیس، فرانسه، استرالیا یا... ترجمه و منتشر می‌شد و می‌شود، با مطالبات جوامع تحت ستم و سلطهٔ تقاطعی در ایران چه کرده‌اند؟ دست‌آخر اینکه، ما برای ایجاد آن فضای سوم برای ترجمهٔ این روزگاران خودمان، چقدر آمادگی داریم؟

به این پرسش‌ها فکر می‌کنم که تمامی ندارند؛ به اینکه آن هشت فصل کتاب را با شما به اشتراک بگذارم؛ و به اینکه آن پروژه‌ای را که دربارهٔ ترجمهٔ شعار مهم #زن_زندگی_آزادی در ذهن دارم، هرچه‌زودتر شروع کنم.

* منطقهٔ ترجمانی، برگرفته از کتابی از امیلی اپتر با همین نام، به آن منطقه‌ای اشاره می‌کند که برهم‌کنش‌های شدید زبانی در آن‌ها اتفاق می‌افتد و آگاهی از روابط ترجمانی در آن‌ها ضروری است.

* ترجمهٔ پرمایه عبارتی است برگرفته از عبارت پیشنهادی کلیفورد گیرتز، «توصیف پرمایه». در مردم‌شناسی و باقی رشته‌ها، توصیفی پرمایه از رفتاری انسانی نه فقط خود آن رفتار را، بلکه عوامل زمینه‌ساز آن را نیز توصیف می‌کند.

One day after Hosni Mubarak was forced to step down on February 12, 2011, the doors of the American University in Cairo (AUC) opened to students. Professors from the university were invited to plan courses related to various aspects of the Egyptian revolution. One of these courses was "Translating the Revolution," and the students who participated in it came from different cultural and linguistic backgrounds. However, their commonality was that they had experienced the Egyptian revolution at Tahrir and were eager to translate it. From that class, a book emerged titled "Translating Egypt’s Revolution."

I will briefly touch upon a few points from the book's introduction and will provide you with more details in later notes. First, Samia Mehrez, in the introduction to the book, titled "Translating Revolution: An Open Text," writes about translating the revolution in a time when it is still ongoing. She believes that translation of the revolution is a “writerly” text, in its Barthian sense, and it does not have a determined beginning and ending. Both texts and translation of an ongoing revolution are narratives in progress.

Secondly, she emphasizes on the importance of translation and the translator. She quotes Susan Bassnett, who believes translation is now recognized as a negotiation process between texts and between their contexts, a process in which the translator plays a crucial mediating role. In fact, she highlights the ever-important topic of the "agency" of the translator in producing the translated text, and restates that translation is an interpretation of the original text.

Thirdly, she considers the contributors to the book as travelers between languages, texts, and cultures, occupying a "translation zone"* which is not neutral, but rather is charged with the politics and ideologies that they carry with them. Therefore, she does not see the main challenge for the translators of this project as simply translating within the space-in-between the languages and cultures of the source and target contexts. The main challenge is to comprehend and settle the existing politics in that space-in-between that have already been determined in power relations between the contexts. Based on this awareness, the translators of this project have created “a third space” where they can translate beyond the prevalent binaries of “here-and-there, self-and-other, and original-and-copy”.

Fourthly, she introduces the eight chapters of this book as a “thick translation”* of the Egypt’s revolution, a translation of a text with an open ending in which the translator's work involves conveying the narratives and layers of the revolution within a complex web of dialectical relationships with other texts that exist beyond its boundaries.

I will share the eight chapters of the book with you in upcoming notes. However, my goal today is to draw your attention to the importance of translation in the #JinaAmini #MahsaAmini uprising/movement/revolution. If it's not too late, I believe it's time for us to ponder many questions. What have we, as translators and agents, done with the slogans of the Iranian Kurds in our Farsi, English, German, etc. translations? What have we done with "ژینا گیان تۆ نامری ناوت ئەبێتە ره‌مز" (Dear Zhina, you won’t die. Your name will become a symbol.)? What about ژن، ژیان، ئازادی (Women, Life, Freedom)? With slogans on the walls? With the demands of the Baluch and Kurd people? What have we, with our ideologies, done to each other in the process of translating this rough shared experience? To women? To the LGBTQIA+ community? To workers? Where are we situated in the "translation zone," and which ideology are we upholding?

Moreover, what have the translators, who are not a part of our Iranian shared experience, done to us? How have the news translated and published about us in the United States, England, France, Australia, etc. conveyed the demands of the communities under intersections of oppression in Iran? Finally, to what extent are we prepared to create that third space we need to translate what we are going through these days?

I think about these endless questions; about sharing those eight chapters of the book with you as soon as possible; and to start the research project I have in mind about translating our important slogan #womanlifefreedom.

*“The translation zone," taken from Emily Apter's book of the same title, refers to a region in which intense linguistic interactions take place, and the awareness of its inherent translational relationships is essential.

*The term "thick translation" is rendered from Clifford Geertz's "thick description." In anthropology and other fields, thick description refers to a detailed description of a human behavior that not only describes the behavior itself but also elucidates its context.

** Samia Mehrez (2012). “Translating Revolution: An Open Text”. Translating Egypt’s Revolution: The Language of Tahrir. Edited by Samia Mehrez. pp. 1-22. Cairo: The American University in Cairo Press.

** Sherry Simon (2013). Handbook of Translation Studies Online. v4, pp. 181–185. https://benjamins.com/online/hts/articles/tra16